De mythe van de vergeten namen
Aan de rand van Vierlingsbeek, verscholen tussen de bomen, ligt een plek waar de tijd stil lijkt te staan: de Joodse begraafplaats. Achter het smeedijzeren hek staan verweerde grafstenen als stille wachters. Boven de poort hangt een plaquette met de woorden: ‘Ween ook om hen die nooit gevonden zijn.’ Maar er staat meer geschreven: een oproep om te herinneren, ook wanneer de namen vervagen.
De begraafplaats, opgericht in 1771, herbergt 82 grafstenen. Sommige zijn nog scherp leesbaar, met namen als Asjer, zoon van Mosje Ja'akov, en Jekoeti'eel, zoon van Jisra'eel HaLevi en Sara. Andere stenen zijn versleten door de tijd, de inscripties vervaagd tot onherkenbare symbolen. En dan zijn er de namen die nooit werden gegraveerd, de onbekenden, de vergeten zielen.
Het verhaal gaat dat op een ijskoude nacht in 1944 een jong meisje, Miriam, beschutting zocht tegen de kou. Ze vluchtte door de velden, opgejaagd door angst, haar adem zichtbaar in de vrieslucht. Ze kende het pad naar de begraafplaats, waar haar grootouders rustten, en wist dat dit een plek van stilte was. Maar die nacht was het anders.
Een zachte, bijna onhoorbare fluistering bereikte haar oren. “Vergeet ons niet...” klonk het, als een ritselen van bladeren. Geschrokken keek Miriam om zich heen, maar ze was alleen. Of toch niet?
Haar ogen vonden een verweerde steen, half verzonken in de aarde. En plotseling leek het alsof de namen op de stenen oplichtten, één voor één. Namen die allang waren vervaagd, die niemand meer kende. Maar in dat moment spraken ze tot haar.
Miriam knielde neer en begon zacht te fluisteren. Ze noemde namen die ze kende, maar ook namen die ze bedacht of kreeg ze deze door van een andere plek? Met elke uitgesproken naam leek de koude wind iets zachter te worden, alsof de verloren zielen haar dankbaar waren.
Sinds die nacht, zo vertelt men, blijven de zielen van de vergeten namen over de begraafplaats waken. En wie er langs loopt en een zacht gefluister hoort, hoeft alleen maar een naam uit te spreken. Want in Vierlingsbeek weten ze: zelfs wie vergeten is, mag niet ongenoemd blijven.
Meer volksverhalen
